Matta 1

Yorum

I. KRAL MESİH’İN SOYU VE DOĞUMU (Bölüm 1)

A. İsa Mesih’in Soyu (1:1-17)

Yeni Antlaşma’yı okumaya başlayan biri, bunun neden sıkıcı bir soy ağacıyla başladığını merak edebilir. Bunun önemli olmadığı sonucuna varıp isimlerin bulunduğu kısmı atlayarak diğer bölümleri okumaya başlayabilir.

Ne var ki, soy ağacı son derece önemlidir. Sonradan meydana gelecek olan olayların temelini atar. İsa’nın, Davut’un torunu olarak kraliyet soyundan geldiği açıklanmadan, O’nun İsrail’in Kralı Mesih olduğunu kanıtlamak mümkün değildir. Matta, hikâyesine başlanması gereken yerden başlar: İsa’nın dünyadaki babası Yusuf aracılığıyla Davut’un tahtının yasal mirasçısı olduğunu gösteren belgeleri gözler önüne serer.

Buradaki soy, İsa’nın İsrail Kralı olarak yasal soyunu dikkatle açıklar; Luka’daki soy ise O’nun Davut’un Oğlu olarak doğrudan doğruya onun soyundan geldiğini gösterir. Matta’daki soy Davut’tan sonra kral olan oğlu Süleyman gibi kraliyet soyunu izler; Luka’daki soy ise Davut’un diğer oğlu Natan aracılığıyla devam eden kan soyunu izler. Bu soy oğul olarak evlat edinildiği Yusuf’la sonuçlanır; Luka 3’teki soyun ise İsa’nın gerçek Oğul olduğu Meryem’in atalarını göstermesi mümkündür.

Bin yıl önce Tanrı, Davut’la sonsuza kadar sürecek bir krallık ve yöneticilik vaadi içeren koşulsuz bir antlaşma yapmıştı. Bu şimdi Mesih’te gerçekleşiyor: Meryem vasıtasıyla Davut’un zürriyetindendir; Yusuf vasıtasıyla da Davut’un tahtının yasal mirasçısıdır. Ebediyen yaşadığından krallığı da sonsuzdur ve Davut’un büyük Oğlu olarak sonsuza kadar hüküm sürecektir. İsa, İsrail tahtına talebini iki öğeyle kişiliğinde birleştirmiştir: Yasal ve doğrudan doğruya geldiği soydan. Yaşadığı için de başka hiç kimse hak talep edemeyecektir.

1:1-15  İbrahim oğlu, Davut oğlu İsa Mesih’in soyuyla ilgili kayıt ifadesi Tekvin 5:1’deki, “Âdem zürriyetlerinin kitabı budur” ifadesine benzemektedir. Tekvin ilk Âdem’i, Matta ise son Âdem’i tanıtır. İlk Âdem ilk ve fiziksel yaratılışın başıydı. Mesih ise son Âdem olarak yeni ya da ruhsal yaratılışın Başıdır.

Bu kitabın konusu İsa Mesih’tir. İsa ismi O’nu Yahve-Kurtarıcı ¹ olarak, Mesih unvanı ise O’nu uzun süredir beklenen İsrail’in Mesih’i (“meshedilmiş” ya da “kutsanmış” olan) olarak gösterir. Davut Oğlu unvanı ise Eski Antlaşma’daki Kurtarıcı ve Kral rollerini birleştirir. İbrahim Oğlu unvanı Rabbimizi, İbrani halkının ilk atasına verilen bütün vaatleri gerçekleştiren olarak gösterir.

Soy, tarihsel olarak üç bölüme ayrılır: İbrahim’den Yeşay’a, Davut’tan Yoşiya’ya ve Yekanya’dan Yusuf’a. İlk bölüm Davut’a kadar olan dönemi; ikincisi krallık dönemini; üçüncüsü ise sürgündeki kraliyet soyunun kayıtlarını içerir (MÖ 586 ve daha sonrası).

Bu kayıtta birçok ilginç özellik vardır. Örneğin, ilk paragrafta dört kadından bahsedilir: Tamar, Rahab, Rut ve Batşeba (Uriya’nın karısı). Doğuda soy kayıtlarında kadınların ismine nadiren rastlandığından, bu kadınların ilave edilmiş olması şaşırtıcıdır; bunlardan ikisi fahişeydi (Tamar ve Rahab), biri zina işlemişti (Batşeba) ve ikisi İsrailli değildi (Rahab ve Rut). Matta Kitabının girişinde bulunmaları belki de Mesih’in gelişinin günahkârlara getireceği kurtuluşa, Yahudi olmayanlara getireceği lütfa ve O’nda cinsiyet ve ırkçılık engelinin kalkacağına dair ince bir imadır.

Kral Yekonya isminden söz edilmiş olması oldukça ilginçtir. Yeremya 22:30’da Tanrı bu adamı lanetlemiştir:

“RAB şöyle diyor: ‘Bu adamı çocuksuz, ömrünce başarılı olmayacak biri olarak yazın. Çünkü soyundan gelen hiç kimse başarılı olmayacak, soyundan gelen hiç kimse Davut’un tahtında oturamayacak, Yahuda’da bir daha krallık etmeyecek.’”

Eğer İsa Yusuf’un gerçek oğlu olmuş olsaydı, bu lanetin altında kalmış olacaktı. Bununla beraber, Davut’un tahtına hak kazanabilmek için Yusuf’un yasal oğlu olması gerekiyordu. Sorun bakireden doğum mucizesiyle çözümlendi: İsa Yusuf vasıtasıyla tahtın yasal varisiydi. Meryem vasıtasıyla da gerçek Davut Oğlu idi. Yekonya’nın üstündeki lanet, Yekonya soyundan olmayan Meryem’i ve çocuklarını etkilemedi.

1:16  Grekçe’deki “ondan” (“Meryem” yoktur) sözcüğünün tekil ve dişil olması İsa’nın, Yusuf’tan değil, yalnızca Meryem’den doğduğunu gösteriyor. Fakat bu ilginç soy niteliklerine ek olarak sunuşta zorluk yarattığı da anımsanmalıdır.

1:17  Matta her üç bölümdeki on dört soya ilişkin duruma ilgiyle yaklaşır. Bununla beraber bazı belirli isimlerin listesinde olmadığını Eski Antlaşma’dan biliyoruz. Örneğin, Yoram’la Uziya (8. ayet) arasında Ahazya, Yehoaş (Yoaş) ve Amatsya kral olarak hüküm sürmüştür (2Kr.8-14; 2Ta.21-25).

Matta ve Luka’daki soylar Şaltiyel ve Zerubabel gibi iki ismi üst üste getirir (Mat.1:12,13; Luk.3:27). Meryem ve Yusuf’un soylarının bu adamlarla birleşip sonradan ayrılmaları ilginçtir. Her iki kitabın Ezra 3:2’deki kaydı izleyerek Zerubabel’in Şalteyel’in oğlu olduğunu söylemesine rağmen 1. Tarihler 3:19’da Pedayal’ın oğlu olduğunun yazılması sorun yaratır.

Üçüncü sorun ise Matta’nın, Davut’tan İsa’ya kadar yirmi yedi kuşak saymasına karşın, Luka’nın kırk iki kuşak saymasıdır. Müjde yayıcılarının değişik soy ağacı taslağı çizmelerine rağmen, kuşak sayımında böyle bir farklılığın olması tuhaftır. Bu sorunlara ve görünen zıtlıklara karşı Kutsal Kitap öğrencisinin tutumu ne olmalıdır? İlk olarak, temel noktamız Kutsal Kitap’ın Tanrı’nın esinlenmiş sözü olmasıdır. Bu nedenle yanlışlık olamaz. İkincisi ise sonsuz olmasıdır ve Tanrı’nın sonsuzluğunu göstermesidir. Sözün temel gerçeklerini anlayabiliriz, ama hiçbir zaman içindekileri tam olarak kavrayamayız.

Buna göre sorunlara yaklaşımımız bizi, Kutsal Kitap’ın hata yapabileceğinden çok sorunun bilgi eksikliğinden kaynaklandığı sonucuna götürür. Kutsal Kitap sorunları bunlara yanıt bulabilmek amacıyla daha çok araştırma yapmak için bizi kamçılamalıdır. “Tanrı’yı gizli tuttuğu şeyler için, krallarıysa açığa çıkardıkları için yüceltiriz” (Sül.25:2).

Tarihçilerin titiz araştırmaları ve arkeologların kazıları Kutsal Kitap’taki ifadelerin yanlış olduğunu gösterememiştir. Bize sorun ve zıtlık olarak görünen her şeyin anlaşılabilir bir açıklaması vardır ve bu açıklamalar ruhsal önem ve faydalarla doludur.

B. İsa Mesih’in Meryem’den Doğuşu (1:18-25)

1:18  İsa Mesih’in doğumu soy kayıtlarında bahsedilen bütün doğumlardan farklıydı. Tekrarlanan formül şuydu: “A, B’nin babasıydı.” Şimdi insan olarak babası olmayan bir doğum kaydıyla karşı karşıyayız. Mucizevi hamile kalma ile ilgili gerçekler basit ve onurlu bir şekilde ifade edilmiştir. Meryem evlenmek için Yusuf’a söz vermiştir ama, henüz düğün olmamıştır. Yeni Antlaşma zamanında nişan (bugünkü nişanlılıktan daha bağlayıcı) yalnızca boşanma ile bozulabilirdi. Nişanlı çiftler düğüne kadar birlikte yaşamıyorlardı ama, her iki taraftan birinin sadakatsizliği zina olarak kabul edilir ve ölümle cezalandırılırdı. Nişanlılığı sırasında bakire Meryem mucizevi bir şekilde Kutsal Ruh’tan gebe kaldı. Bu gizemli olayı melek daha önce Meryem’e açıklamıştı: “Kutsal Ruh senin üzerine gelecek, en yüce Olan’ın gücü senin üstüne gölge salacak” (Luk. 1:35). Şüphe bulutu ve endişe Meryem’in üstüne çökmüştür. Tarih boyunca hiçbir bakirenin doğum yaptığı görülmemişti. Evlenmemiş bir kadının gebe kalmış olmasını, açıklayabilecek tek bir durum vardı.

1:19  Yusuf bile Meryem’in durumunun gerçek açıklamasını bilmiyordu. Nişanlısına iki olasılıktan dolayı çok kızmış olabilir: İlk olarak, kendisine karşı görünen sadakatsizliği ve ikincisi de suçsuz olmasına rağmen bu durumdan dolayı resmen suçlanacak olması. Meryem’e olan sevgisi ve adaletin yerine getirilmesi isteği, nişanı sessizce bozma kararını vermesine yol açtı. Böyle bir olaydan doğacak rezaleti önlemek için bu yolu seçmişti.

1:20  Bu yumuşak ve düşünceli adam Meryem’i korumak için stratejisini saptarken, Rab’bin bir meleği ona rüyada göründü. “Davut oğlu Yusuf” şeklindeki selamlama kuşkusuz kraliyet soyu bilincini canlandırmak ve de onu İsrail’in Kral-Mesih’inin beklenmedik gelişine hazırlamak için planlanmıştı. Meryem’le evlenmek için korkmasına hiç gerek yoktu. Onun iffeti konusundaki kuşkuları temelsizdi. Gebeliği Kutsal Ruh’un bir mucizesiydi.

1:21  Melek daha sonra doğmamış çocuğun cinsiyetini, ismini ve yapacaklarını açıkladı. Meryem bir Oğul doğuracaktı. İsmi İSA olacaktı (“Yehova kurtuluş” ya da “Yehova Kurtarıcı” demektir). İsmi doğrultusunda halkını günahlarından kurtaracak olan O’dur. Bu Çocuk, halkı günahın cezasından, günahın gücünden ve sonuç olarak günahın varlığından kurtarmak için dünyayı ziyaret eden Yehova’nın bizzat kendisidir.

1:22  Matta bu olayları kaydederken, Tanrı’nın insanla olan tarihsel ilişkisinde yeni bir dönemin başlamış olduğunu anladı. Uzun süredir gelişi beklenen Mesih’le ilgili peygamberlik nihayet gerçekleşmişti. Yeşaya’nın üstü kapalı peygamberliği Meryem’in çocuğunda gerçekleşiyordu: Bütün bunlar, Rab’bin, peygamber aracılığıyla, bildirdiği şu söz yerine gelsin diye oldu. Matta, Yeşaya’nın sözlerinin, Rab’bin, Mesih gelmeden en az 700 yıl önce peygamber aracılığıyla konuşmasının kutsal esinlemeyle olduğunu söyler.

1:23  Yeşaya 7:14’deki peygamberlik, eşsiz bir doğumu önceden bildirişi (“İşte, kız gebe kalacak”), çocuğun cinsiyetini (“ve bir Oğul doğuracak”) ve çocuğun ismini (O’nun adını İmanuel koyacaklar”) kapsar. Matta buna, ‘İmanuel’ isminin Tanrı bizimledir anlamına geldiğini ekler. İsa’nın dünyadayken “İmanuel” olarak çağrıldığına ilişkin herhangi bir kayıt yoktur; her zaman “İsa” olarak çağrılmıştır. Bununla birlikte İsa isminin anlamı (21. ayete bakın) Tanrı’nın bizimle olduğunu ima eder. İmanuel, Mesih’in ikinci gelişinde daha çok kullanılmak üzere seçilmiş bir isim de olabilir.

1:24  Meleğin araya girmesiyle, Yusuf Meryem’i boşama düşüncesinden vazgeçti. İsa’nın doğumuna kadar nişanlılıklarını sürdürmeye devam etti ve doğumdan sonra da onunla evlendi.

1:25  Meryem’in yaşamı boyunca bakire kaldığı öğretişi bu ayette bahsedilen Yusuf’la birleşmesiyle çürümüş oluyor. Meryem’in İsa’dan başka çocukları olduğunu gösteren diğer ayetler şunlardır: Mat.12:46; 13:55,56; Mar.6:3; Yu. 7:3,5; Elç.1:14; 1Ko.9:5; ve Gal.1:19.

Meryem’i eş olarak alan Yusuf, çocuğunu da oğul olarak evlat edinmiştir. Bu şekilde İsa, Davut’un tahtının yasal varisi oldu. Yusuf, meleğin sözlerine uyarak Bebeğin adını İsa koydu.

Böylece Kral-Mesih doğdu. Sonsuz Olan zamana girdi. Her şeye gücü yeten, ufacık bir bebek oldu. Yüce Rab, bu yüceliği insan bedeninde gizledi: “Tanrılığın bütün doluluğu bedence Mesih’te bulunuyor” (Kol.2:9).

Kutsal Kitap

1. İbrahim oğlu, Davut oğlu İsa Mesihin soy kaydı şöyledir: İbrahim İshakın babasıydı, İshak Yakupun babasıydı, Yakup Yahuda ve kardeşlerinin babasıydı,
3. Yahuda, Tamardan doğan Peresle Zerahın babasıydı, Peres Hesronun babasıydı, Hesron Ramın babasıydı,
4. Ram Amminadavın babasıydı, Amminadav Nahşonun babasıydı, Nahşon Salmonun babasıydı,
5. Salmon, Rahavdan doğan Boazın babasıydı, Boaz, Ruttan doğan Ovetin babasıydı, Ovet İşayın babasıydı,
6. İşay Kral Davutun babasıydı, Davut, Uriyanın karısından doğan Süleymanın babasıydı,
7. Süleyman Rehavamın babasıydı, Rehavam Aviyanın babasıydı, Aviya Asanın babasıydı,
8. Asa Yehoşafatın babasıydı, Yehoşafat Yoramın babasıydı, Yoram Uzziyanın babasıydı,
9. Uzziya Yotamın babasıydı, Yotam Ahazın babasıydı, Ahaz Hizkiyanın babasıydı,
10. Hizkiya Manaşşenin babasıydı, Manaşşe Amonun babasıydı, Amon Yoşiyanın babasıydı,
11. Yoşiya, Babil sürgünü sırasında doğan Yehoyakinle kardeşlerinin babasıydı,
12. Yehoyakin, Babil sürgününden sonra doğan Şealtielin babasıydı, Şealtiel Zerubbabilin babasıydı,
13. Zerubbabil Avihutun babasıydı, Avihut Elyakimin babasıydı, Elyakim Azorun babasıydı,
14. Azor Sadokun babasıydı, Sadok Ahimin babasıydı, Ahim Elihutun babasıydı,
15. Elihut Elazarın babasıydı, Elazar Mattanın babasıydı, Mattan Yakupun babasıydı,
16. Yakup Meryemin kocası Yusufun babasıydı. Meryemden Mesih diye tanınan İsa doğdu.
17. Buna göre, İbrahimden Davuta kadar toplam on dört kuşak, Davuttan Babil sürgününe kadar on dört kuşak, Babil sürgününden Mesihe kadar on dört kuşak vardır.
18. İsa Mesihin doğumu şöyle oldu: Annesi Meryem, Yusufla nişanlıydı. Ama birlikte olmalarından önce Meryemin Kutsal Ruhtan gebe olduğu anlaşıldı.
19. Nişanlısı Yusuf, doğru bir adam olduğu ve onu herkesin önünde utandırmak istemediği için ondan sessizce ayrılmak niyetindeydi.
20. Ama böyle düşünmesi üzerine Rabbin bir meleği rüyada ona görünerek şöyle dedi: ‹‹Davut oğlu Yusuf, Meryemi kendine eş olarak almaktan korkma. Çünkü onun rahminde oluşan, Kutsal Ruhtandır.
21. Meryem bir oğul doğuracak. Adını İsa koyacaksın. Çünkü halkını günahlarından O kurtaracak.››
22. Bütün bunlar, Rabbin peygamber aracılığıyla bildirdiği şu söz yerine gelsin diye oldu:
23. ‹‹İşte, kız gebe kalıp bir oğul doğuracak; adını İmmanuel koyacaklar.›› İmmanuel, Tanrı bizimle demektir.
24. Yusuf uyanınca Rabbin meleğinin buyruğuna uydu ve Meryemi eş olarak yanına aldı.
25. Ama oğlunu doğuruncaya dek Yusuf ona dokunmadı. Doğan çocuğun adını İsa koydu.